Metro - Urban Rail

▼

Δομίνικος Θεοτοκόπουλος - El Greco


Τίτλος έργου: Δομίνικος Θεοτοκόπουλος
Θέση: Πνευματικό Κέντρο Δήμου Αθηναίων, οδός Μασσαλίας (προαύλιο)
Έτος Τοποθέτησης: 1990
Υλικό Κατασκευής: Ορείχαλκος
Καλλιτέχνης: Κώστας Βαλσάμης

Στήθηκε το 1990 με πρωτοβουλία του τότε Δήμαρχου Αθηναίων, Αντώνη Τρίτση, και των Κρητών Επιστημόνων, με την ευκαιρία της συμπλήρωσης 450 ετών από το θάνατό του. Η προτομή είχε φιλοτεχνηθεί στο Παρίσι, ενώ το γύψινο πρόπλασμα του έργου βρίσκεται στο Τολέδο της Ισπανίας στην casa del Greco. Εδραζόταν σε μαρμάρινη βάση . Στην πρόσοψη της οποίας υπάρχει η εξής επιγραφή: «ΔΟΜΙΝΙΚΟΣ ΘΕΟΤΟΚΟΠΟΥΛΟΣ EL GRECO 1541 – 1614». Στην αριστερή πλευρά της βάσης «Κ. ΒΑΛΣΑΜΗΣ ΓΛΥΠΤΗΣ 1990». Στη δεξιά πλευρά «ΔΑΠΑΝΑΙΣ ΧΥΤΕΥΣΕΩΣ ΕΛ. & ΝΙΚ. ΤΣΑΛΟΥΧΙΔΗ». Η προτομή εκλάπη από το Πνευματικό Κέντρο το 2012 (μαζί με άλλες), πιθανότατα για λαθραίο εμπόριο και εκμετάλλευση του ορείχαλκου.
 
Η προτομή του Ελ Γκρέκο φιλοτεχνήθηκε από τον Έλληνα γλύπτη Κώστα Βαλσάμη, ο οποίος γεννήθηκε στη Σύμη της Δωδεκανήσου το 1908 και πέθανε στην Αθήνα το έτος 2003. Σπούδασε γλυπτική στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, από το 1932 ως την αποφοίτησή του το 1937, με καθηγητή τον Κώστα Δημητριάδη. Εργάστηκε ως γλύπτης μέχρι το 1945, οπότε με υποτροφία της γαλλικής κυβέρνησης έφυγε για το Παρίσι, όπου συμπλήρωσε τις σπουδές του στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών (Ecole Superiere des Beaux Arts) του Παρισιού, κοντά στο Γάλλο γλύπτη Μαρς Ζιμόν (Marcel Gimond, 1894 – 1961). Στη συνέχεια, παρακολούθησε μαθήματα στην Ακαδημία της Γκραντ Σωμιέρ (Academie de la Grande Chaumiere), όπου μαθήτευσε στο εργαστήριο του Ρωσο-γάλλου γλύπτη Όσιπ Ζάντκιν (Ossip Zadkine, 1890 - 1967). To 1980, το Υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας του απένειμε τον τίτλο του Ιππότη του Τάγματος Τεχνών και Γραμμάτων, ενώ από το 1987 ήταν αντεπιστέλλον μέλος της Γαλλικής Ακαδημίας Καλών Τεχνών. Ο Κώστας Βαλσάμης παρουσίασε τις δημιουργίες του σε πολυάριθμες ατομικές και ομαδικές εκθέσεις στην Ελλάδα και το εξωτερικό: Πανελλήνιες: 1936, 1937, 1938 και 1952. Διεθνείς: Λονδίνο 1948, Αμβέρσα 1953, 1967, 1969 και 1973, Παρίσι: Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης 1962, Αθήνα: Φιλοπάππου 1966, Παρίσι: Μουσείο Ροντέν 1967, 1972 και 1974.

Ο Δομίνικος Θεοτοκόπουλος (1541 – 1614), γνωστός επίσης με το Ισπανικό προσωνύμιο El Greco, δηλαδή ο Έλληνας, ήταν Kρητικός ζωγράφος,γλύπτης και αρχιτέκτονας της Ισπανικής αναγέννησης. Έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του μακριά από την πατρίδα του, δημιουργώντας το κύριο σώμα του έργου του στην Ιταλία και στην Ισπανία. Εκπαιδεύτηκε αρχικά ως αγιογράφος στην Κρήτη, που αποτελούσε τότε τμήμα της ενετικής επικράτειας, και αργότερα ταξίδεψε στη Βενετία. Στην Ιταλία επηρεάστηκε από τους μεγαλύτερους δασκάλους της ιταλικής τέχνης, όπως τον Τιντορέτο και τον Τιτσιάνο, του οποίου υπήρξε μαθητής, υιοθετώντας στοιχεία από τον μανιερισμό. Το 1577 εγκαταστάθηκε στο Τολέδο, όπου έζησε μέχρι το τέλος της ζωής του και ολοκλήρωσε ορισμένα από τα πιο γνωστά έργα του. Υφολογικά, η τεχνοτροπία του Ελ Γκρέκο θεωρείται έκφραση της Βενετικής σχολής και του μανιερισμού όπως αυτός διαμορφώθηκε στο δεύτερο μισό του 16ου αιώνα. Παράλληλα χαρακτηρίζεται από προσωπικά στοιχεία, προϊόντα της τάσης του για πρωτοτυπία, τα οποία όμως δεν βρήκαν μιμητές στην εποχή του, γεγονός που δεν ευνόησε και τη συνέχειά τους. Η μπαρόκ τεχνοτροπία που εκτόπισε τον μανιερισμό, αλλά και τα αμέσως μεταγενέστερα καλλιτεχνικά ρεύματα που δεν αντιμετώπισαν ευμενώς το ύφος του, είχαν ως αποτέλεσμα να αγνοηθεί το έργο του Γκρέκο τους επόμενους αιώνες. Στη διάρκεια του 20ού αιώνα, αναγνωρίστηκε ως πρόδρομος της μοντέρνας τέχνης που αξιοποίησε στοιχεία της Ανατολικής και Δυτικής παράδοσης, και το έργο του επανεκτιμήθηκε, διατηρώντας μέχρι σήμερα δεσπόζουσα θέση ανάμεσα στους μείζονες ζωγράφους όλων των εποχών. Ο Θεοτοκόπουλος διακρίθηκε τόσο σε θρησκευτικές συνθέσεις όσο και σε προσωπογραφίες.


Φωτογράφος: Έφη Δουβόγιαννη