Τίτλος έργου: Λέλα Καραγιάννη
Θέση: Πεζόδρομος Τοσίτσα
Έτος Κατασκευής: 1958 (κατ’ άλλους 1963)
Υλικό Κατασκευής: Μάρμαρο
Καλλιτέχνης: Λουκία Γεωργαντή
Η προτομή εδράζεται σε λεπτή, μαρμάρινη βάση, η πρόσοψη της οποίας κοσμείται με ανάγλυφο κλαδί δάφνης. Στην αριστερή πλευρά της προτομής, εμφανίζεται η υπογραφή της γλύπτριας. Στην πρόσοψη της βάσης, ανάγλυφη και εντός πλαισίου υπάρχει η επιγραφή «ΛΕΛΑ ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΗ». Στην αριστερή πλευρά της στήλης βρίσκεται η εγχάρακτη επιγραφή «ΕΣΤΗΘΗ ΜΕΡΙΜΝΗ ΤΟΥ ΣΥΝΔΕΣΜΟΥ ΕΛΛΗΝΙΔΩΝ ΕΠΙΣΤΗΜΟΝΩΝ 1963». Φιλοτεχνήθηκε δαπάναις του Συνδέσμου Ελληνίδων Επιστημόνων στον πεζόδρομο της οδού Τοσίτσα. Τα αποκαλυπτήρια έγιναν στις 9 Ιουνίου 1963 από την πριγκίπισσα Ειρήνη, επί δημαρχίας Άγγελου Τσουκαλά.
Το πρόπλασμα και ένα ορειχάλκινο αντίτυπο βρίσκονται στο Μουσείο Λουκίας Γεωργαντή, ενώ ένα ακόμη αντίτυπο έχει τοποθετηθεί στη Λίμνη Ευβοίας. Η Λουκία Γεωργαντή (Αθήνα 1919 – Αθήνα 2001) ήταν Ελληνίδα γλύπτρια, ζωγράφος και διακοσμήτρια. Ήταν κόρη του γλύπτη Νικόλαου Γεωργαντή (1883 – 1947). Κατά τα έτη 1935 – 1946 πήρε μαθήματα γλυπτικής από τον πατέρα της και στη συνέχεια σπούδασε στη Σχολή των Τεχνών (Scuola dei Arti) της Φλωρεντίας.Η Γεωργαντή ασχολήθηκε και με τη δημιουργία των Μουσείων Ομοιωμάτων του Δήμου Αθηναίων και του Θεατρικού Μουσείου της Αθήνας. Ήταν φανατική συλλέκτρια πήλινων ομοιωμάτων σημαντικών προσωπικοτήτων της Ελλάδας. Για το λόγο αυτό, είχε επονομαστεί «Μαντάμ Τισό» της ελληνικής γλυπτικής (Εφημ. Ελευθεροτυπία, 30. 7. 2002). Είχε μετατρέψει την ιδιωτική κατοικία της επί των οδών Αναπαύσεως 20 και Τιμολέοντος 2 στη συνοικία του Μετς στην Αθήνα σε μουσείο. Εκεί στεγάζεται σήμερα το Μουσείο Γλυπτών και Ομοιωμάτων «ΛΟΥΚΙΑ ΓΕΩΡΓΑΝΤΗ», το οποίο ίδρυσε η Γεωργαντή το 1992 και το δώρησε το 2000 στο Δήμο Αθηναίων. Είχε εκθέσει κατά καιρούς τα έργα της σε ατομικές εκθέσεις στην Αθήνα, τη Θεσσαλονίκη και τον Πειραιά. Είχε λάβει επίσης μέρος σε ομαδικές παρουσιάσεις των έργων της στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Η Γεωργαντή επικεντρώθηκε κυρίως με ανθρωπομορφική αντίληψη στη δημιουργία προτομών προσωπικοτήτων από το χώρο των γραμμάτων και της τέχνης, αλλά και άλλων μορφών της ελληνικής κοινωνίας. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται προτομές και ανδριάντες που έχουν τοποθετηθεί σε δημόσιους χώρους της Αθήνας.
Η Λέλα Καραγιάννη γεννήθηκε το 1898 στη Λίμνη της Εύβοιας αλλά έζησε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής της στην Αθήνα. Παντρεύτηκε τον φαρμακοποιό Γεώργιο Καραγιάννη, με τον οποίο απέκτησαν επτά παιδιά.
Κατά την Γερμανική κατοχή, έγινε μέλος της αντίστασης, μετατρέποντας το σπίτι της σε αρχηγείο της οργάνωσης «Μπουμπουλίνα». Την οργάνωση δημιούργησε και χρηματοδότησε η ίδια, το 1941. Στόχος της οργάνωσης ήταν η φυγάδευση Βρετανών στρατιωτών στο Κάιρο αλλά και δολιοφθορές κατά του εχθρού.Τον Ιούλιο το 1944, η Λέλα Καραγιάννη συνελήφθη από την Γκεστάπο μαζί με πέντε από τα παιδιά της, βασανίστηκε στα κρατητήρια της οδού Μέρλιν, μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Χαϊδαρίου και ύστερα από λίγο διάστημα εκτελέστηκε από τους Γερμανούς κατακτητές στο παρακείμενο άλσος Χαϊδαρίου μαζί με άλλα 27 άτομα, στις 8 Σεπτεμβρίου 1944, περίπου ένα μήνα πριν από την Απελευθέρωση.Μετά θάνατον της απενεμήθη το Βραβείο Αρετής και Αυτοθυσίας από την Ακαδημία Αθηνών.
- Λεξικό Ελλήνων Καλλιτεχνών: ζωγράφοι-γλύπτες-χαράκτες, 16ος – 20ος αιώνας (επιμ. Ευγένιος Δ. Ματθιόπουλος), Εκδόσεις Μέλισσα, 2000
Φωτογράφος: Στέλλα Φαλιάγκα