Metro - Urban Rail

▼

Σαπφώ - Sappho


Τίτλος: Σαπφώ
Θέση: Προαύλιο στη Στέγη Γραμμάτων και Τεχνών, Λεωφ. Συγγρού 107-109
Έτος Κατασκευής: 1887/1925
Υλικό Κατασκευής: Ορείχαλκος
Καλλιτέχνης: Αντουάν Μπουρντέλ

Μνημειακή αναπαράσταση της σημαντικότερης λυρικής ποιήτριας της αρχαιότητας, Σαπφώ. Η καλλιτέχνης είναι καθισμένη σε ένα μικρό βραχώδες ύψωμα, είναι σκυφτή και κρατά μία λύρα. Η σύνθεση αποπνέει ένταση, που ξεκινά από το ανυψωμένο μεγάλο δάχτυλο του δεξιού ποδιού και καταλήγει στο δεξί χέρι, που είναι ανασηκωμένο ψηλά. Οι βαθιές και ατίθασες πτυχώσεις του φορέματος υπογραμμίζουν την συνολική αίσθηση του ανήσυχου πνεύματός της. Ο Μπουρντέλ ολοκλήρωσε την πρώτη έκδοση της σπουδής αυτής, η οποία ήταν μόλις 28 εκατοστά σε ύψος, το 1887. Το 1925 τελείωσε το χάλκινο γλυπτό, τελικού ύψους 70 εκατοστών.
 
Το συγκεκριμένο γλυπτό, πιστό αντίγραφο του γύψινου εκμαγείου που βρίσκεται στο Μουσείο Bourdelle στο Παρίσι, είχε αγοραστεί μεταξύ άλλων από τον αείμνηστο Στέλιο Παπαδημητρίου για λογαριασμό του Ιδρύματος «Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης» το 2004, µε την ευκαιρία της έκθεσης «Έξι κορυφαίοι γλύπτες συνομιλούν µε τον άνθρωπο», στην Εθνική Πινακοθήκη. Στη σημερινή του θέση μεταφέρθηκε το 2010.
 
Η Σαπφώ (~ 630 - 570 π.Χ.), ήταν Ελληνίδα λυρική ποιήτρια από τη Λέσβο, ιδιαίτερα γνωστή από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα.
 
Για τη ζωή της ελάχιστα πράγματα είναι γνωστά. Είναι πιθανό ότι γεννήθηκε στην Ερεσό της Λέσβου. Ήταν σύγχρονη του Αλκαίου και του Πιττακού. Ο φιλόσοφος Μάξιμος ο Τύριος (β΄ μισό του 2ου μ.Χ. αι.), την περιγράφει ως μικρόσωμη και μελαχρινή. Όταν η αριστοκρατία του νησιού, λόγω πολιτικών αναταραχών, οδηγήθηκε σε εξορία από τη Μυτιλήνη, η Σαπφώ κατέφυγε στη Σικελία. Αργότερα, μετά την κατάλυση της τυραννίας, επέστρεψε στη Λέσβο και συγκέντρωσε γύρω της νεαρές όμορφες κοπέλες από την αριστοκρατία του νησιού και των μικρασιατικών πόλεων. Σκοπός της ήταν να τους διδάξει τις τέχνες της μουσικής και της ποίησης, στην υπηρεσία της Αφροδίτης και των Μουσών. Όμως η σχέση της Σαπφούς με τις μαθήτριές της θεωρήθηκε απρεπής, επειδή είχε και ερωτικές διαστάσεις. Μετά τον θάνατό της, στη Λέσβο έκοψαν νόμισμα με τη μορφή της, στις Συρακούσες και στην Πέργαμο στήθηκαν αγάλματά της, ενώ στις Συρακούσες κατασκευάστηκε και ένα κενοτάφιο σε ανάμνησή της.
 
Η Σαπφώ έγραψε ερωτικά ποιήματα, ύμνους στους θεούς και επιθαλάμια (τραγούδια του γάμου). Η ποίησή της δονείται από αυθορμητισμό και έντονα αισθήματα. Είναι πιθανό πολλά από τα έργα της να χάθηκαν λόγω της μη αντιγραφής τους, εξαιτίας της χαμηλής ζήτησης που ίσως είχαν μετά την επικράτηση του Χριστιανισμού και μιας πιο αυστηρής άποψης για την ηθική. Εκτός από μικρά αποσπάσματα, έχουν διασωθεί ολόκληρα μόνο ένας Ύμνος στην Αφροδίτη «Ποικιλόθρον' αθάνατ' Αφρόδιτα», η Ωδή «Ότωι τις έραται» και ένα αναφερόμενο στο μύθο της Ηούς (Αυγής) και του Τιθωνού, που ανακαλύφθηκε και εκδόθηκε το 2005. Αυτά έχουν μεταφραστεί σε πολλές ξένες γλώσσες.
 
Ο Αντουάν Μπουρντέλ (1861-1929) ήταν Γάλλος γλύπτης, άμεσος διάδοχος του Αυγούστου Ροντέν και ένας από τους επιφανέστερους πρωτοπόρους της μνημειακής γλυπτικής των αρχών του 20ού αιώνα.
 
Αρχικά σπούδασε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Τουλούζης ενώ από το 1885 και μετά εγκαταστάθηκε στο Παρίσι. Το έργο που τον καθιέρωσε ήταν η «Κεφαλή του Απόλλωνα», που παρουσίασε στο Σαλόν της Εθνικής Εταιρείας Καλών Τεχνών το 1900. Το 1913 δημιούργησε τον γλυπτικό διάκοσμο της πρόσοψης και τις νωπογραφίες του Θεάτρου των Ηλυσίων Πεδίων, τονίζοντας την πεποίθησή του ότι η γλυπτική αποτελεί αναπόσπαστο στοιχείο της αρχιτεκτονικής. Μαθητής του υπήρξε ο Έλληνας γλύπτης Θανάσης Απάρτης (1899 - 1972).
 
Ο Μπουρντέλ επηρεάστηκε κι εμπνεύστηκε από τον κλασικό ιδεαλισμό της αρχαίας Ελλάδας, αντιδρώντας με επιμονή στις επικρατούσες αντιλήψεις και τάσεις του γαλλικού Ιμπρεσιονισμού. Χαρακτηριστικό γνώρισμα της τέχνης του είναι η σύνθεση της ταραχής με την τάξη, αυτό που ο ίδιος αποκαλούσε «οργανωμένο σάλο».


Φωτογράφος: Έλση Καΐλη