Τίτλος: Μνημείο Ολοκαυτώματος Ελλήνων Εβραίων
Θέση: Ερμού – Ευβούλου – Μελιδόνη (Κεραμεικός)
Έτος κατασκευής: 2010
Υλικό κατασκευής: Μάρμαρο
Καλλιτέχνης: Ντιάννα Μαγκανιά
Η βασική ιδέα ήταν να αποτυπωθεί το γεγονός ότι οι δεκάδες χιλιάδες Έλληνες Εβραίοι που συνελήφθησαν, βασανίστηκαν και δολοφονήθηκαν, προέρχονταν από διάφορα μέρη της Ελλάδος. Ένα Άστρο του Δαβίδ με κομμένες τις τριγωνικές απολήξεις, σαν τμήματα που έχουν αποσπαστεί, μετατρέπει την κεντρική θέση του Μνημείου στην Αθήνα σε μια Πυξίδα, η οποία δείχνει προς τα σημεία του ορίζοντα όπου εβραϊκές κοινότητες της Ελλάδας αφανίστηκαν. Στην εσωτερική όψη των τριγώνων αναγράφονται τα ονόματα των πόλεων από τις οποίες μεταφέρθηκαν στα στρατόπεδα, μια σαφής αναφορά σε επιτύμβιες στήλες. Από το σημείο αυτό προκύπτει και ο διάλογος με τον Κεραμεικό ως χώρο ταφής. Το Μνημείο είναι κατασκευασμένο από μάρμαρο, του οποίου το κίτρινο - μπεζ χρώμα παραπέμπει στο κίτρινο Άστρο του Δαβίδ. Περιβάλλεται από ένα κήπο με βότανα που ευδοκιμούν στις ελληνικές πόλεις, ο οποίος λειτουργεί σαν μεταφορά του τόπου, της ίασης και της μνήμης. Στα μάρμαρα που «ανοίγονται - φεύγουν» στο πλάι αναγράφονται οι πόλεις της Ελλάδας που υπήρξαν Εβραϊκές Κοινότητες: «Θεσσαλονίκη, Δράμα, Καβάλα, Σέρρες, Ξάνθη, Λάρισα, Βέροια, Βόλος, Χαλκίδα, Διδυμότειχο, Αθήνα, Κομοτηνή, Νέα Ορεστιάδα, Σουφλί, Αλεξανδρούπολη, Πρέβεζα, Πάτρα, Ζάκυνθος, Αγρίνιο, Χανιά, Ηράκλειο, Ρόδος, Κως, Κέρκυρα, Ιωάννινα, Καστοριά, Καρδίτσα, Φλώρινα, Άρτα, Τρίκαλα»
Σε μεταλλική πινακίδα μπροστά από το μνημείο αναγράφεται το κείμενο του νομπελίστα συγγραφέα Ελί Βιζέλ: «Διαβάτη στάσου, κλείσε τα μάτια και θυμήσου. Θυμήσου, τότε, κάπου εδώ, συμπολίτες σου φιλήσυχους και ανέμελους, άνδρες, γυναίκες και παιδιά, συνέλαβαν, ταπείνωσαν και καταδίκασαν σε θάνατο αποτρόπαιο, σε στρατόπεδα εξόντωσης, που θα ‘ναι για πάντα ντροπή του ευρωπαϊκού πολιτισμού. Επειδή ήσαν Έβραίοι, έξι εκατομμύρια ψυχές στερήθηκαν το δικαίωμα στην ελευθερία, την ευτυχία, την ελπίδα, στο χαμόγελο και την προσευχή, στην ίδια ζωή. Θυμήσου τη ζωή, την αγωνία και το θάνατό τους. Χωρίς θρήνους και χωρίς κραυγές για τον πόνο και τη φρίκη. Μην αφήσεις ο θυμός και η απελπισία να βαρύνουν το μέλλον σου. Ας είναι η θύμησή σου δικαίωση και τιμή, εμπόδιο στο χθεσινό εχθρό να σκοτώσει τα θύματά του με δεύτερο θάνατο – τη λήθη.
Ελί Βιζέλ, Για το Μνημείο Ολοκαυτώματος στην Αθήνα – Μάιος 2010». Η κατασκευή του μνημείου έγινε με την χορηγία της Δέσποινας Αλαζράκη στη μνήμη του συζύγου της ιατρού Ζακ Αλαζράκη.
Η Ντιάννα Μαγκανά είναι μικρασιατικής καταγωγής που γεννήθηκε στην Ουασιγκτον το 1967. Σπούδασε στο Rhode Island School of Design, Probidenceri και The Cooper Union των ΗΠΑ. Σήμερα ζει και εργάζεται στην Αθήνα. Χρησιμοποιεί τη γλυπτική, το βίντεο, τη ζωγραφική και τη φωτογραφία, για να επαναπροσδιορίσει συνηθισμένες προοπτικές της αρχιτεκτονικής απομονώνοντας συχνά ένα κομμάτι τους και δίνοντας μιαν άλλη διάσταση στην πραγματικότητα.
- Ελένη Μπίστινα, Στήλη Σημειωματάριο – Εφ. Καθημερινή, Αθήνα: 12-5-2010
- http://www.athjcom.gr/files/maggania.pdf
Φωτογράφος: Μελέτης Ζαχαράκης